Nieuwsbericht

Op 6 oktober 2024 overleed  na een kort ziekbed op 95 jarige leeftijd Ad IJzerman, gynaecoloog.

Ad werd geboren in Haarlem en was de oudste uit een gezin van 4 kinderen.

Hij ging naar het Gymnasium van het Christelijk Lyceum te Haarlem en bleek zo goed in (klassieke) talen dat hij zelfs heeft overwogen leraar te worden.  In de zesde klas had het gezin roodvonk en kwam de huisarts vaak langs; misschien dat deze situatie hem deed besluiten te kiezen voor geneeskunde.

Hij studeerde geneeskunde aan de  Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam.

Tijdens zijn studie heeft hij langdurig getwijfeld of  hij voor neurologie zou kiezen dan wel gynaecologie.

Hij kwam uiteindelijk in opleiding tot gynaecoloog bij Prof W.P. Plate aan de Universiteitskliniek voor Verloskunde en Gynaecologie te Utrecht en bij Dr Specken te Eindhoven.

Ad IJzerman promoveerde op 1 december 1959 bij Prof W.P. Plate met een proefschrift getiteld: Neurologische afwijkingen bij het kind na tangverlossing. Grappig dat hierin zijn belangstelling voor neurologie en gynaecologie samen kwamen.

Hij was in 1961 een  jaar werkzaam als gynaecoloog in het St Annaziekenhuis te Geldrop.

In 1962 ging hij werken in het Diaconessenhuis te Eindhoven waar hij zich associeerde met Dr Gevers en later met Dr Smalbraak.

Ad IJzerman was een early innovator. Zo deed hij complexe oncologische operaties die een bovengemiddelde chirurgische vaardigheid vereisten.

Daarnaast had hij, toen het maken van uitstrijkjes van de baarmoedermond bij wijze van screening op baarmoederhalskanker een hoge vlucht nam, een eigen cytologisch laboratorium opgericht, waar het microscopisch cel-onderzoek werd uitgevoerd.

Vanaf  1988 legde hij zich toe op de laparoscopische chirurgie. Het idee daarvan was dat patiënten sneller herstelden dan na een buiksnede.

Als francofiel ging hij al meerdere malen naar Vichy in Frankrijk waar de Franse endoscopie -dagen werden gehouden en de nieuwste technieken werden getoond. Ook ging hij met zijn maat Eric Mendels naar Clermont Ferrand, het mekka van de kijkoperaties, waar  het eerste wereldcongres plaatsvond.

Zo ging hij ook diverse keren naar Kiel in Duitsland, waar hij een amicale band kreeg met professor Kurt Semm, die al vanaf 1978 grotere operaties via de laparoscoop verrichtte. Daar kon Ad IJzerman zien welke nieuwe instrumenten en materiaal hij  moest bestellen.

Als voorzitter van de investeringscommissie kon hij zich sterk maken de nodige apparatuur spoedig vanuit Duitsland te laten komen.

Hij had ook de visie, dat als je iets wilt bereiken op de OK, je het hoofd van de OK en zijn assistenten er nauw bij moest betrekken en hen meenemen op werkbezoek. Zo geschiedde.

Ad IJzerman opereerde samen met Eric Mendels. Zij kregen een grote technische voorsprong in Nederland op het gebied van de laparoscopische chirurgie. Zij etaleerden dat op goed bezochte symposia in 1989, 1990 en 1991 met sprekers vanuit Frankrijk, België , Duitsland en Amerika, Coryfeeën, voornamelijk uit Frankrijk, toonden hun kunsten op de in het Engels ingesproken video’s waarbij zij – vanwege hun in die tijd nog slechte Engelse verstaanbaarheid – zwijgend achter het katheder plaats namen.

Vanwege zijn laparoscopische kundigheid werd Ad IJzerman in 1990 door wijlen chirurg  Van Erp gevraagd hem te helpen bij de eerste laparoscopische galblaasverwijdering in Nederland die in het Diaconessenhuis werd uitgevoerd, een behulpzaam feit om het eeuwige dispuut te beslechten welke discipline (gynaecologie of chirurgie) aan de Nederlandse wieg van de laparoscopische chirurgie heeft gestaan.

Met bewondering en – als naburige maatschap gynaecologie uit het toenmalige Sint Joseph ziekenhuis – ook met enige bezorgdheid, zagen Hans Brölmann,  Maarten Wiegerinck en Marlies Bongers hoe de veelbelovende kijkbuistechniek in het Diaconessenhuis  werd ontwikkeld. Al snel kwam het tot vruchtbare samenwerking, mede omdat Ad IJzerman en Eric Mendels hartelijk en collegiaal hun kennis en ervaring  wilden  delen.

Met zijn allen richtten zij het laparoscopisch trainingscentrum op, waar de cursisten beurtelings in beide ziekenhuizen op de operatiekamer konden zien hoe laparoscopisch opereren in zijn werk ging. Ze profiteerden van het rechtstreekse contact met de operateur voor tips en trics. De cursus bleek een groot succes en zij hebben vele gynaecologen in Nederland enthousiast gemaakt voor de nieuwe operatietechniek.

Een hoogtepunt van hun samenwerking waren de studiereizen naar de VS en Frankrijk, waarbij ze op de operatiekamer beroemde collega’s zagen opereren.

In oktober 1992 werd binnen de gynaecologenvereniging de Werkgroep Gynaecologische Endoscopie opgericht om de introductie van de laparoscopie in veilige banen te leiden. Het leed geen enkele twijfel dat Ad IJzerman de enige kandidaat was om deze nieuwe werkgroep voor te zitten. De WGE groeide snel uit tot een van de grootste werkgroepen binnen de vereniging.

In hetzelfde jaar leverde de WGE haar eerste bijdrage aan het gynaecologensymposium in het Krasnapolski-hotel in Amsterdam. Er waren te weinig stoelen in de grote zaal om de massale belangstelling te accommoderen. Mensen stonden reikhalzend in de deuropening om maar een glimp op te vangen van de wonderen der chirurgische techniek.

Helemaal zonder slag of stoot is de conventionele chirurgie niet door de laparoscopische benadering gedeeltelijk vervangen. Onder  veel gynaecologen bestond het idee, dat de laparoscopie door een aantal ‘cowboys’ werd ingevoerd, die geen oog hadden voor de wetenschappelijke onderbouwing. Dat gold in ieder geval niet voor Ad IJzerman die altijd genuanceerd over de zegeningen van de laparoscopie sprak en  in november 1993 de volgende illustratieve zin over complicaties schreef: ‘wanneer echter blijkt, dat het aantal complica­ties groter of ernstiger is dan bij conventionele  operaties, zal men zich moeten afvragen of de gevolgde methode wel de juiste is’.

Inmiddels was Ad IJzerman nu zelf een coryfee geworden, maar hij bleef altijd bescheiden, zichzelf relativerend met veel humor. Met inzet en in harmonie met zijn omgeving, voerde hij zijn visionaire plannen uit. Hij was integer, collegiaal en een vriend: zo zullen wij hem herinneren.

Eric Mendels

Hans Brölmann